“Гераічны эпас” — восьмы альбом гурта “Стары Ольса”. Гэта першы выключна песенны альбом гурта. Сюды ўвайшлі творы гераічнай тэматыкі часоў Вялікага Княства Літоўскага. Тут сабраны толькі арыгінальныя старадаўнія мелодыі і спяваюцца толькі арыгінальныя старадаўнія песні.
Усе без выключэння прэзентаваныя песні грунтуюцца на гістарычных крыніцах — пісьмовых творах 14-17 стст. і нотных матэрыялах 16-19 стст. Падрабязная інфармацыя — у дадатку “Тэксты песняў і каментары”. Усе аранжыроўкі, музычныя адаптацыі гістарычных тэкстаў, трактаванне старадаўняй і народнай музыкі выкананы гуртом “Стары Ольса”.
Навуковыя кансультанты — А.Дзітрых, Э.Зайкоўскі, А.Глушко, С.Акінчыц. Арганізацыйная падтрымка МГА “ЗБС “Бацькаўшчына”
“Гераічны эпас” — плён паўтарагадовай навуковай і творчай працы ўдзельнікаў гурта і навуковых кансультантаў. Усе песні прысвечаны славутым героям і пераможным бітвам літвінаў-беларусаў 13-17 стст. У альбом увайшлі народныя песні, духоўныя творы, а таксама песні на тэксты такіх славутых паэтаў і рыцараў ВКЛ як Мацей Стрыйкоўскі (1547 — 1593), Ян Козак (16 ст.), Саламон Рысінскі (17 ст.), Андрэй Рымша (16 ст.). Тэксты пакладзены на музыку ВКЛ з “Астрамечаўскага рукапіса”(“Полацкі сшытак”, 16-17 ст.), з нотнага зборніка “Piesni Chwal Boskich” Яна Зарэмбы 1558 г. і на народныя мелодыі. Для кожнай песні падабраны адпаведны па часе набор інструментаў: дуды, жалейкі, лютні, гуслі, ліра, дудка, барабаны.
На думку некаторых даследчыкаў, народная балада “Падымалісь чорны хмары” магла быць створана ў 13 ст. падчас мангола-татарскага нашэсця.
“Песнь о велебной девици панне Марии” (Багародзіца), духоўны гімн. Словы і музыка невядомага аўтара 13-15 стст. Словы беларускага варыянта запісаны ў Статуце ВКЛ 1529 г.. Першыя апісанні песні адносяцца да Грунвальда — на пачатку бітвы ўсё войска Літоўскае і Польскае заспявала “Багародзіцу”, а потым патрасаючы дзідамі рушыла ў бітву (Хроніка Яна Длугаша).
“Грунвальдская бітва” — словы Мацея Стрыйкоўскага (1582), музыка народная. У Хроніцы М.Стрыйкоўскага назва гучыць так: “Пра слаўную вайну і слаўную бітву Ягайлы і Вітаўта з прускімі крыжакамі і князямі Нямецкага рэйху ў 1410 годзе.”
Панегірычны твор 1430 г. “Пахвала Вітаўту”. Словы ананімнага аўтара, тэкст паводле летапісу Рачынскага (“Полное собрание русских летописей”, Т. 35), музыка народная. У творы ўслаўляецца князь Вітаўт як мудры, усемагутны, з вялікім міжнародным аўтарытэтам валадар, сцвярджаецца погляд на ВКЛ як на галоўны цэнтр аб’яднання ўсходнееўрапейскіх земляў.
“Клецкая бітва 1506 г.” — словы Мацея Стрыйкоўскага (1582), музыка народная. Песня апявадае пра слаўную бітву з татарамі пад Клецкам.
“Рыцарства ўсё сышлося” — урывак з рыцарскай паэмы 1585 г. Андрэя Рымшы (назва аповесці — “Dziesięćroczna powieść wojennych spraw… Krysztofa Radziwiła…”) Гэтая паэма прысвечана дыверсійна-экспедыцыйнай выправе войска ВКЛ углыб Масковіі ў 1580 г.
“Песнь Монаршэ Вечнэму” — баявы псальм войска ВКЛ. Словы Андрэя Рымшы, музыка з нотнага зборніка “Piesni Chwal Boskich” Яна Зарэмбы 1558 г. Псальм “Песнь Монаршэ Вечнэму” спяваўся войскам ВКЛ на баявым маршы ў 1580 г.
“Ў каралеўскім войску” — народная беларуская песня. Паслужыла першакрыніцай для песні ў гонар караля Стэфана Баторыя. У змененым выглядзе вядома пад назвай “Стэфан-ваявода” і распаўсюдзілася на Украіне, Малдавіі і Чэхіі.
“Прысвячэнне рыцару А.Рымшу” — панегірычны твор 1585 г. Гэты верш-прысвячэнне Я.Козака надрукаваны сярод тытулаў “Дзесяцігадовай аповесці” А.Рымшы (1585 г.) з подпісам “Аўтару шчыры сябра”.
“Рэвель” — панегірычны твор 1614 г. Словы Саламона Рысінскага са зборніка паэзіі “Epitome”. Верш “Рэвель” апісвае сустрэчу ў Таліне (Рэвель — старая назва Таліна) караля швецкага Карла, цара маскоўскага Івана, караля польскага Жыгімонта (Сігізмундуса) і літоўскага князя Радзівіла.
“Песнь а Будзіне” — вайсковая песня 1686 г. Будзінская бітва адбылася ў Венгрыі ў 1676 г. Будзін — беларуская назва адной з частак сучаснага Будапешта, які раней складаўся з 2 гарадоў — Буда і Пешт. У паходзе ўдзельнічалі аўстрыйскія, чэшскія, польскія войскі і войска ВКЛ.
“Спявалі ўланы” — народная балада 17-18 ст. Фальклорным метадам кантамінацыі ў тэксце складзены сюжэты і вобразы песняў “Спявалі ўланы”, “Як па нашых палях”, “Сын на вайну сабіраўся”, “У чыстым полі”, “Эх ты поле маё”.
“Рыцар Байда” — беларуская балада 16 ст. Фалькларыст А.Рыпінскі ў 19 ст. і сучасныя даследчыкі лічаць, што прататыпам рыцара Байды паслужыў гетман ВКЛ Дзмітры Вішнявецкі.
